Chyba nie ma osoby, która nie słyszałaby o inflacji. Od lat ceny różnych dóbr i usług wzrastają, co niestety przekłada się na poziom życia społeczeństwa. Czy jednak możemy mówić o inflacji, jeśli jedynie ceny określonych towarów wzrastają, a inne maleją? O tym, czym jest inflacja i jakie są jej skutki powiemy w niniejszym artykule.

Co to jest inflacja?

Każdy z nas słyszał na pewno o inflacji, jednak nie każdy wie, czym ona dokładnie jest i z czym się wiąże. Najprościej mówiąc, jest to jeden z podstawowych wskaźników makroekonomicznych, które wiele nam mówią o sytuacji gospodarczej danego państwa. Inflacja to nic innego jak wzrost cen na rynku, a jednocześnie spadek siły nabywczej pieniądza. Warto jednak zaznaczyć, że mowa tu o ogólnym wzroście cen, a nie o sytuacji, gdy rosną np. jedynie ceny mięsa.

Gdy mamy do czynienia z inflacją, za tę samą kwotę, czyli np. 1000 zł, możemy kupić o wiele mniej towarów, niż wtedy, gdy stała ona na niższym poziomie lub wręcz była ujemna. W tym drugim przypadku mówimy o deflacji – terminie, którym określany jest ogólny spadek cen. Żeby wytłumaczenie tego zjawiska było jeszcze prostsze, pokażemy Wam to na konkretnym przykładzie. W roku 2016 cena masła wynosiła 4,02 zł, z kolei już rok później 5,45. W związku z tym o ile za 100 zł w 2016 roku kupiliśmy aż 24,87 kostek masła, o tyle rok później było już ich tylko 18,34, a więc aż o 6,53 mniej. W takiej sytuacji wartość pieniądza spada, więc za tę samą kwotę, co rok wcześniej jesteśmy w stanie kupić mniej produktów.

Przyczyny inflacji

Przyczyn inflacji może być naprawdę wiele. Przede wszystkim jedną z głównych jest zagregowany popyt konsumentów, który wynika m.in. ze wzrostu minimalnego wynagrodzenia. Jeśli społeczeństwo zarabia więcej, chce również więcej wydawać, w związku z czym rosną ceny konkretnych towarów. Z drugiej strony podwyżka płac, np. w sektorze handlu i usług, sprawia, że przedsiębiorcy chcąc sobie odbić koszty, jakie ponoszą na wynagrodzenie pracowników, podnoszą ceny towarów i usług.

Kolejna przyczyna inflacji to podaż pieniądza w gospodarce. Jeśli podaż rośnie, również ryzyko inflacyjne jest większe. Podaż pieniądza zależna jest przede wszystkim od rządu, czyli od ilości drukowanych pieniędzy oraz polityki monetarnej. Do wzrostu inflacji przyczynia się również ogólny stan gospodarki kraju, a także równowaga jego budżetu.

Niekiedy na poziom inflacji może wpłynąć wzrost konkretnych produktów. Tak jest m.in. z długofalowym wzrostem ceny ropy naftowej, który przekłada się nie tylko na podniesienie kosztów paliwa, ale także wszystkich produktów, które wymagają transportu. Jeśli z uwagi na cenę paliwa, koszt transportu rośnie, wzrasta również cena towarów. Czasami do wzrostu cen żywności przyczynia się np. długotrwała susza, wiosenne przymrozki czy wręcz ulewy.

Rodzaje inflacji

Możemy mieć do czynienia z różnymi rodzajami w zależności od przyczyn wywołujących
wzrost inflacji oraz natężenia procesów inflacyjnych. W pierwszej grupie znajduje się:

  • inflacja popytowa – gdzie przyczyną jest nadmierny popyt,
  • inflacja kosztowa – w której na wzrost cen produktów wpływ mają zwiększone koszty produkcji,
  • inflacja strukturalna – przyczyna leży w niedostosowaniu struktury produkcyjnej do zmieniających się potrzeb nabywców.
  • W przypadku natężenia procesów inflacyjnych mowa o:
  • inflacji pełzającej – wzrost cen w skali roku nie przekracza kilku punktów procentowych;
  • inflacji kroczącej – wzrost cen to aż kilkanaście procent;
  • inflacji galopującej – wzrost cen to nawet 20 czy 30%, przyczynia się on do strajków i zahamowania wzrostu gospodarczego;
  • hiperinflacji – gwałtowny wzrost cen wraz z błyskawiczną utratą wartości pieniądza.

Czy na poziom inflacji można wpłynąć?

Oczywiście możliwe jest sterowanie poziomem inflacji w danym kraju. Tak też działają banki centralne, które w każdym roku wyznaczają sobie konkretny poziom inflacji, którego nie chciałyby przekroczyć. Aby tego dokonać, stosują odpowiednią politykę monetarną, czyli m.in. sterują stopą procentową w ten sposób, by utrzymać inflację na odpowiednim poziomie. Jeśli bankowi centralnemu zależy na podniesieniu inflacji, stopy procentowe spadają. Ludzie chętniej biorą kredyty, rośnie popyt i tym samym inflacja rośnie.

Idealny poziom inflacji to ok. 3-4 proc. Władze starają się, by poziom ten nie był bliski 0 proc, ponieważ wówczas istnieje duże ryzyko wystąpienia deflacji, a ta z kolei nie jest tak pozytywna, jak by nam się wydawało.

Jakie są skutki inflacji?

Wysokość inflacji wpływa w szerokim zakresie na gospodarkę. Jedno jest pewne. Jeśli mamy do czynienia ze zbyt wysokim poziomem inflacji, skutki zwykle są negatywne – zwłaszcza, gdy patrzymy z punktu widzenia konsumenta.

Jakie są efekty inflacji?

  • Spadek zaufania do pieniądza – najprościej mówiąc, wielu kontrahentów nie będzie zawierało z nami transakcji tylko dlatego, że będziemy chcieli płacić w określonej walucie, np. w złotówkach. Utrata wartości pieniądza powoduje, że po jakimś czasie banknoty tak naprawdę nadają się jedynie do palenia w piecu.
  • Zniekształcenie roli cen – teoretycznie cena danego produktu jest składową cen materiału, kosztów produkcji czy kosztów zatrudnienia pracowników. Przez inflację trudno jest właściwie ocenić, dlaczego cena wzrosła.
  • Osłabienie aktywności gospodarczej – gwałtowne spadki lub wzrosty poziomu inflacji sprawiają, że przedsiębiorcy coraz mniej chętnie inwestują, przez co następuje spadek aktywności gospodarczej.
  • Naciski pracowników na wzrost płac – jeśli ceny produktów rosną, również pracownicy chcą zarabiać więcej, by było ich stać na dane towary.